OSTRZEŻENIA METEO
PROGNOZA BURZ

RADAR OPADOWY
DETEKTOR WYŁADOWAŃ

• • Potężne tornado na Pomorzu i Kujawach! EF3 z 14. lipca 2012.

    Lipiec 14, 201914 lipca do szczególna data w pomorskiej meteorologii. Tego samego dnia, w odstępie czterech lat, mieszkańcy naszego województwa musieli się zmagać z dwoma, różnymi żywiołami. W 2016 roku tego dnia właśnie zaczęła się ulewa, która po raz kolejny w przeciągu 15 lat, zalała Gdańsk. Była to największa zanotowana w regionie suma opadów w ciągu doby, przynajmniej od zakończenia II Wojny Światowej. Drugim, pamiętnym 14. lipca, był ten z 2012 roku. Dzień był pochmurny, choć w miarę ciepły. Momentami występowały przelotne opady deszczu. Pomorze, podobnie jak reszta Polski, znalazło się w pierwszej połowie doby w zasięgu ciepłego sektora za ciepłym frontem atmosferycznym. Sytuacja ta związana była z obecnością zbliżającego się znad Danii niżu. Zgodnie z anatomią układów barycznych, ciepły sektor rozpościerał się między frontem ciepłym, a postępującym za nim frontem chłodnym. Ten koło południa przeciął linię Odry. Było parno i duszno. W środowisku wysokich uskoków wiatru i dość dobrej kinematyki na linii frontu chłodnego, we wschodnich Niemczech około godziny 13:00, pojawiły się burze, które po przecięciu linii Odry, przekształciły się w superkomórki burzowe. Mieliśmy wówczas do czynienia z typowym zestawieniem Low CAPE, High Shear, czyli niskie wartości CAPE (około 1000 J/kg), ale połączone z silnymi uskokami wiatru, oraz podwyższonym parametrem SRH. Według modeli synoptycznych, w dniu 14. lipca 2012 roku, wartość DLS wyniosła 20-40 m/s, a LLS między 10 a 15 m/s, przy uskokach pionowych między 10 a 40 m/s. Dodatkowo parametr SRH dochodził do 200 m2/s2, co sugeruje potencjalnie niebezpieczne uskoki kierunkowe. Taka mieszanina na pierwszy rzut oka nie wygląda groźnie, jednak to zabójcze połączenie, idealne do wykwitu dynamicznych superkomórek. Warunki te zostały zbagatelizowane przez większość portali pogodowych w Polsce, jak również przez samo IMGW, które tego dnia nie wydało nawet ostrzeżenia przed burzami. Kinematyka zrobiła swoje i około godziny 14:00, jedna z superkomórek z rejonu Międzyrzecza, skierowała się na Piłę. Około godziny 15:20, silny wiatr (prawdopodobnie downburst) zrywał dachy i przewracał drzewa w mieście. Kilkanaście minut wcześniej podobne spustoszenia burza poczyniła w Trzciance. Superkomórka nie osłabła i parła dalej na północny wschód – przeszła między innymi nad Sępólnem Krajeńskim i Tucholą, gdzie również spowodowała szkody. W rejonie miejscowości Cekcyn, silny wiatr zrywał dachy, uszkadzał linie energetyczne i łamał drzewa. Po dziś dzień nie ma jednak potwierdzenia, czy był to microburst, czy tworząca się właśnie trąba powietrzna. Ta sama burza przyniosła też opady gradu o średnicy nawet 5 cm. Pierwszy, potwierdzony kontakt tornada z ziemią, miał miejsce o godzinie 17:05, około 10 km na wschód od Cekcyna, między miejscowościami Zdroje a Małe Gacno w woj. kujawsko-pomorskim. Lej, poprzedzony prawdopodobnie kilkoma microburstami, dotknął ostatecznie ziemi tuż przy północno-zachodniej granicy miejscowości Zdroje. Tornado przeszło przez kilkuset metrowy pas lasu, po czym wkroczyło na pola po północnej stronie wsi. Przecięło drogę lokalną prowadzącą do Lubichowa, oraz zniszczyło znajdujące się w pobliżu zabudowania. Po wejściu w kolejny fragment lasu, trąba znacznie przybrała na sile. Poruszając się z prędkością prawdopodobnie 90-95 km/h, powaliła drzewa w pasie o szerokości do 400 metrów. Analiza zdjęć satelitarnych sugeruje, że trąbie towarzyszyły liczne zjawiska typu microburst i downburst. Tornado przecięło drogę wojewódzką 238, oraz linię kolejową łączącą Bydgoszcz z Kościerzyną, po czym minęła od północy miejscowość Tleń i przecięła płynącą tam rzeczkę. Lej szedł wzdłuż koryta rzeki Wdy, prawdopodobnie odrywając się chwilami od ziemi, po czym przeszedł przez wieś Stara Rzeka. Tam wir stał się niestabilny, szybko zaczął słabnąć, a po opuszczeniu miejscowości i ponownym przecięciu Wdy, tornado uniosło się i opadło kilkaset metrów dalej, w rejonie Dębowca. Przez kolejnych kilkanaście kilometrów, lej był już słabszy i węższy, kilkukrotnie unosił się i po chwili opadał. Do województwa pomorskiego, trąba wkroczyła około 17:20 w rejonie Dębiej Góry i Radogoszczy. Nad brzegiem jeziora Kałębie, tornado uniosło się i powędrowało kilka kilometrów, zanim ponownie osiadło, tym razem w okolicach Komorza. Słaby i wąski lej przeszedł następnie w pasie od Komorza po Smętowo Graniczne, gdzie ostatecznie zanikło. W międzyczasie przecięło na wysokości Kopytkowa autostradę A1. Autorzy projektu POLTORN – polskiej bazy tornad, prowadzonej przez Sieć Obserwatorów Burz, przygotowali obszerną analizę tego zjawiska, wraz z prześledzeniem skanów radarowych. Zaznaczona literą B formacja to rdzeń burzy. Otoczona ona była przez kilka stref opadów, które kierowały się około 30 stopni na lewo w porównaniu z ruchem rdzenia opadowego superkomórki. Różnica w kierunku ruchu była prawdopodobnie spowodowana zanikiem tornada około godziny 17:30. Strefa opadów oznaczona literą A, weszła na południe i południowy wschód od trąby, czyli w rejon, gdzie wykształciły się główne prądy wstępujące burzy. Opady wytłumiły prądy wstępujące, a tym samym spowodowały zanik tornada. Lej utrzymywał się na ziemi przez około 25 minut, tworząc pas zniszczeń o średniej szerokości 300-400 metrów i długi na 40 km. Na jego trasie zginęła jedna osoba, 59-letni mężczyzna przygnieciony przez ścianę domu letniskowego w miejscowości Wycinki. Kolejnych 11 zostało rannych. Maksymalna prędkość wiatru w tornadzie została oszacowana na 220 km/h, co klasyfikuje je jako EF2. Szkody wiatrowe są jednak miejscami znacznie większe, klasyfikujące się nawet jako EF3. Spowodowane jest to zjawiskiem tzw. składowej wiatru. Kiedy tornado, które obraca się wokół własnej osi, przemieszcza się względem ziemi, przesuwa się z określoną prędkością. Z powodu ruchu przeciwnego do ruchu wskazówek zegara, największe szkody są po prawej stronie szlaku zniszczeń, ponieważ wektor prędkości względem ziemi pokrywa się z wektorem obrotu. W przypadku tornada z Borów Tucholskich, po prawej stronie pasa zniszczeń, wiatr wiał nawet 200 km/h szybciej, niż po jego lewej stronie. Kolejne tornado pojawiło się około 17:50 w rejonie Szałwinka na wschód od Gniewu. Lej uformował się nad miastem, jednak ziemi dotknął dopiero za Wisłą, na polach pod Szałwinką. Trwał około 10 minut i zanikł nad Mątowskimi Polami 12 kilometrów dalej. Szerokość szlaku wyniosła zaledwie 100 metrów, a samo tornado sklasyfikowano jako górne EF1, z wiatrem osiągającym do 150 km/h. Szlak leja nie jest już widoczny na zdjęciach satelitarnych, ponieważ żywioł przeszedł nad polami i nielicznymi zabudowaniami. Burza zaczęła słabnąć, przez co samo tornado było krótkotrwałe i nie spowodowało wielu zniszczeń. Obeszło się bez poszkodowanych. Tornado bardzo często przybierało kształt sznura (rope-tornado), któremu towarzyszyło “wyprostowanie” podstawy. Co ciekawe, przez większość życia leja, nie było ono związane z chmurą stropową. Według nagrań, dopiero pod koniec życia wiru, pojawiło się obniżenie, które mogło być chmurą stropową. Oba tornada różniły się znacznie pod względem wyglądu, jak i otoczenia. Mimo że wygenerowała je ta sama burza, były to dwa odrębne leje. Autorzy analizy tej trąby w ramach Projektu POLTORN zauważyli interesującą zależność podczas tej burzy – wraz ze słabnięciem wiru, zmniejsza się powierzchnia jej głównego rdzenia opadowego. Literą B oznaczono rdzeń superkomórki. Widoczna jest malejąca powierzchnia strefy intensywnego opadu, co oznacza słabnięcie burzy, a wraz z nim, zanik tornada. Podobną analogię można było obserwować podczas części tornad z outbreaku z 21. mają 2019 roku. Trzeci, najsilniejszy lej pojawił się około 18:00 w rejonie Sztumu między miejscowościami Barlewiczki i Pietrzwałd i trwał około 5 minut. Pas zniszczeń o szerokości do 200 metrów i długości zaledwie 5 kilometrów związany był z potężnym EF3, które wygenerowało wiatr osiągający nawet 240 km/h! Był to odrębny lej, na co wskazują odmienny charakter w stosunku do poprzedniego, drugiego tornada (pierwsze i trzecie były do siebie bardziej zbliżone wizualnie i behawioralnie), skany radarowe, które wyraźnie ukazują “pulsowanie” rdzenia opadowego, a więc i na kilkukrotne zejście wirów, oraz fakt, że pomiędzy Gniewem a Sztumem rozpościera się las. Na zdjęciach satelitarnych istnieje tylko jeden wyłom, lecz jego lokalizacja jak i kierunek nie pokrywają się ze szlakiem burzy. Co więcej, wyłom ten istniał już przed rokiem 2012. Lej zaczął się formować na południe od Sztumu, a ziemi dotknął dosłownie pół kilometra od gęstej zabudowy. Gdyby kontakt z ziemią nastąpił minutę wcześniej, bilans mógłby być tragiczny. Ostatecznie tornado spod Sztumu nie przyniosło ofiar śmiertelnych, ani rannych. Ostateczne superkomórka osłabła do statusu zwykłej burzy i zanikła około godziny 19:00 w rejonie Elbląga. Poniższe skany opracowane przez ekipę Projektu POLTORN, przedstawiają dane z czasu zejścia tornada w rejonie Sztumu. Sygnatura B to rdzeń opadowy superkomórki, obszar C to linia wtórnych burz, rosnących w sąsiedztwie zanikającej superkomórki. Moment zejścia trąby jest dobrze widoczny na radarze przez powiększenie się powierzchni rdzenia superkomórki, oraz jego zintensyfikowanie (litera B). Zapewne stało się to za sprawą chwilowej, wybitnie lokalnej zmiany warunków (miasto, albo rozgrzane pola), ponieważ również linia burz (litera C) zanotowała większą powierzchnię. Trąba zanikła za sprawą osłabnięcia całej burzy (widocznego po zmniejszeniu powierzchni rdzenia). Zniszczone zostało łącznie 400 ha lasów. Pas zniszczeń po dziś dzień jest widoczny na zdjęciach satelitarnych. Uszkodzonych zostało około 100 budynków, w tym blisko połowę stanowiły mieszkalne. Za równo superkomórkę, jak i towarzyszące jej tornada dało się przewidzieć. Po całym zajściu, IMGW starało się usprawiedliwić swoje, kolejne w przeciągu kilku lat, niepowodzenie. Prognoza burzowa nie została wydana tego dnia, a do godziny 11:00 podgląd radarowy nie był dostępny. Co więcej, mimo wyraźnie widocznej na radarze superkomórki, Instytut nadal nie wydal ostrzeżeń. Już dzień po zajściu, w TVP Info, młoda fizyk atmosfery, starała się wytłumaczyć, że modele synoptyczne nie widziały zagrożenia burzami, a prognozowanie tornad od zawsze sprawiało trudność. W jednym z późniejszych wywiadów, ówczesny dyrektor IMGW, Mieczysław O, aresztowany w 2015 roku pod zarzutem między innymi przyjmowania łapówek i ustawiania przetargów w Instytucie, stwierdził, że polskich tornad nie da się prognozować, bo nasze mają zaledwie 1 km średnicy, podczas gdy te w Stanach mają ponad 100 km. Mylenie tornada z huraganem, jeśli nie celowe, świadczy tylko o braku kompetencji ówczesnego dyrektora, jak i podważa autorytet Instytutu. Jeśli jednak był to celowy zabieg, oznacza to jasno stosunek IMGW w roku 2012 i latach poprzednich do swoich celów statutowych, jak i ogólnie do meteorologii w Polsce. Wcześniej, na konferencji prasowej dyrektor Instytutu zadeklarował, że jeżeli ktoś jest w stanie przewidzieć tornado z 90% skutecznością, niech się do mnie zgłosi. Słynne już cytaty przywarł do IMGW i prędko od niego się nie uwolni. Jeśli ktoś potrafi przewidywać w 90 procentach wystąpienie trąb powietrznych, to niech się do mnie zgłosi. My jesteśmy zainteresowani wdrożeniem takiej metody. Składam publiczną deklarację, że taką osobę od razu zatrudnię w instytucie. Ktoś mnie zapytał, no dobrze, bo w Stanach te trąby powietrzne potrafią prognozować, a u nas nie. W odpowiedzi moje pytanie brzmi: A jaki jest promień leja tornada w Stanach Zjednoczonych, a promień leja trąby powietrznej w Polsce? Tam jest ponad 100 kilometrów, a tu jest do jednego kilometra szerokości. Na przykładzie tych trąb, oraz dzięki analizie Projektu POLTORN, można wyciągnąć kilka interesujących wniosków. Tornada, przynajmniej w warunkach polskich, nie muszą być związane z chmurą stropową, choć znaczna większość jest z takową ściśle powiązana. Szczególnie często chmura stropowa nie jest dobrze wykształcona przy niskim poziomie kondensacji. Analizując jednak inne przypadki z ostatnich lat, częściej zdarza się, że chmura stropowa jest rozległa, często obejmująca większość obszaru mezocyklonu, a co więcej jest dość płaska, przez co mniej oczywista obserwacyjnie. Można zaobserwować korelację między powierzchnią i intensywnością rdzenia opadowego, a wystąpieniem lub zanikiem leja – potwierdzają to również przypadki z lat późniejszych. Opad pojawiający się w rejonie głównych prądów wstępujących superkomórki, jest w stanie doprowadzić do zaniku tornada, oraz osłabienia burzy je generującej. Tornada różnią się od siebie pod względem motorycznym, jak i wizualnym, nawet jeśli wygenerowała je ta sama komórka burzowa. Analiza powstała w oparciu o zdjęcia satelitarne, archiwalne wyliczenia modeli synoptycznych i mapy baryczne, wiadomości z ogólnopolskich mediów pogodowych (TVN Meteo i Twoja Pogoda), oraz o analizę z projektu POLTORN, podległego pod Sieć Obserwatorów Burz.... Read more...
  • Gwałtowna pogoda na południu Europy – gradobicia, ulewy i burze wiatrowe! Są ofiary!

    Lipiec 11, 2019Od kilku dni pogoda na południu Europy pokazuje swoje nietypowe dla tej części roku, groźne oblicze. Cyrkulacja powietrza, którą normalnie powinniśmy obserwować jesienią to nie tylko chłodniejszy od normy początek wakacji nad Bałtykiem, ale i gwałtowne burze w basenie Morza Śródziemnego. Tylko zeszłej nocy (10/11.07) na północy Grecji zginęło aż 6 osób w skutek silnego układu burzowego. Setki uszkodzonych budynków, połamane drzewa i linie energetyczne, zgniecione samochody i przyczepy kempingowe – to krajobraz jaki o poranku zobaczyli mieszkańcy i turyści na północy Grecji. Największe szkody są w regionie Półwyspu Chalkidiki, gdzie zginęło aż sześć osób w skutek gwałtownej aury. Według niektórych szacunków rannych mogło zostać nawet ponad 100 osób w północnej Grecji. Jak informuje polskie MSZ, wśród poszkodowanych nie ma Polaków. Straty wywołane są silną burzą wiatrową, oraz ulewami i gradobiciem. Według niektórych informacji, gradziny miały nawet 10 cm średnicy! Potężny, wielokomórkowy układ burzowy z wbudowaną sygnaturą bow echo przeszedł minionego popołudnia i w nocy w pasie od centralnych i południowo-zachodnich Włoch, gdzie się narodził, przez ujście Morza Adriatyckiego i północną część Morza Jońskiego, oraz południową i centralną Albanię, aż po północną i centralną Grecję. Po drodze spowodował liczne szkody, głównie jednak w Helladzie. Wywołany został przez wędrujący w tym pasie niż z systemem frontów i napływającą za nim chłodną masą powietrza. W obszarze objętym oddziaływaniem niżu, doszło jednocześnie do zafalowania frontu. To z kolei spotęgowało zjawiska burzowe w regionie, tworząc potężną i niszczycielską, wielokomórkową burzę wiatrową. Do podobnej sytuacji doszło dwa lata temu w Borach Tucholskich, gdzie podobnej klasy układ burzowy (formacja bow echo) spowodował potężne szkody w drzewostanie i infrastrukturze, zabił 6 osób i ranił 51. Podobnie jak w przypadku derecho z 11. sierpnia 2017 roku, nawałnicę w Grecji również poprzedziła fala silnych upałów, temperatury miejscami zbliżyły się do 40 stopni zanim nadeszły burze. Szybko przemieszczający się system pofalowanego frontu atmosferycznego z wbudowanymi niżami jest nietypowy dla tego regionu i tej pory roku. Zazwyczaj w basenie Morza Śródziemnego dominują rozległe układy wyżowe, które takie fronty trzymają daleko na północy. Niestety w tym roku ów wyże są wyjątkowo słabe i południe Europy od kilku dni jest areną niekontrolowanej walki skrajnych mas powietrza. Wcześniej miało to miejsce na północy i w centrum Włoch, oraz na zachodnich Bałkanach, gdzie występowały również niszczycielskie burze, gradobicia i powodzie błyskawiczne, a nawet tornada. Gwałtowne burze uderzyły między innymi w Dalmację, Czarnogórę, dolinę Padu (w tym w Wenecję), oraz we włoską Riwierę Adriatycką. Choć sytuacja ma się dziś poprawić, to od piątku silne burze powrócą na północy Włoch, a w weekend ponownie może być groźne w centralnej i wschodniej części Morza Śródziemnego.... Read more...
  • Kolejny rekord, czy “lipcopad”? – prognoza długoterminowa na lipiec

    Lipiec 2, 2019Czerwiec był miesiącem bezdyskusyjnie z temperaturą ponad normę, ale i obfitujący w gwałtowne zjawiska burzowe. Czy pierwszy, pełny miesiąc wakacji będzie podobny? A może czeka nas powtórka z zeszłorocznego lipca, a więc mimo chłodnego początku, miesiąca gorącego i suchego? Czy też pogoda ma odmienne plany? Miejscami nawet 100 mm deszczu w ciągu miesiąca i anomalia dodatnia w skali województwa na poziomie aż 5,1 stopnia – tak w telegraficznym skrócie wygląda pogodowe podsumowanie czerwca. Bezdyskusyjnie było to wyjątkowo ciepły miesiąc i w wielu regionach Pomorza zbliżył się do rekordów wszech czasów. Mieliśmy okresy upalne, miejscami przebijające najwyższe temperatury z ostatnich lat. Jedynie na wybrzeżu i na Żuławach anomalia temperatury była niższa niż 5 stopni, ale i tak to znacznie więcej niż wynika ze średniej z lat 1981-2010. Na południowym zachodzie anomalia sięgnęła aż 5,5 stopnia, co oznacza średnią temperaturę powietrza blisko 21 stopni! Tak wysokich wartości nie notuje się nawet w lipcu, i to nigdzie w Polsce! Tym czasem najcieplej w skali kraju było pasie od centralnej i południowej Ziemi Lubuskiej, przez dolną Odrę i południe Wielkopolski, po północ Ziemi Łódzkiej i centralne Mazowsze, oraz w dolinie dolnej Wisły w Małopolsce, gdzie średnia temperatura miesiąca osiągnęła niebotyczne 22 stopnie! Przełożyło się to na anomalię dodatnią temperatury w województwach lubuskim i wielkopolskim na poziomie aż 6 stopni! Nie brakowało też burz, część z nich była dość groźna, a wręcz niszczycielska. Przyniosły one co prawda opady, których było miejscami ponad 100 mm, co oznacza około 150% normy opadowej. Nie były to jednak równomierne opady – w wielu przypadkach większość tej sumy rozłożyło się na kilka dni burzowych, podczas gdy w trakcie fal upałów, oraz pod ich koniec, czyli podczas przechodzenia frontów chłodnych, nie spadła ani kropla deszczu. Co więcej, tak wysokie, miesięczne sumy nie były notowane wszędzie. Przykładowo na północy powiatów słupskiego i lęborskiego zanotowano zaledwie około 20-30 mm, podczas gdy powinno tam spaść mniej więcej 60 mm w ciągu miesiąca. Oznacza to zaledwie 50% normy opadowej. Miejscami było to jeszcze mniej. Ile modeli tyle wersji – anomalia temperatury w lipcu Wiodący model klimatyczny, czyli CFS przewiduje, że lipiec 2019 będzie na Pomorzu… chłodniejszy od normy, i to aż o niemal 1 stopień! Nie jest to jednorazowy błąd prognozy, ponieważ poprzednie prognozy czerwcowe (Ensembles 1 z pierwszej i Ensembles 2 z drugiej dekady miesiąca) wskazywały na ogólnie normę temperatury, lub jej bliskość, ale też stopniowo schładzały siódmy miesiąc roku z każdą kolejną aktualizacją. Odmiennego zdania są multimodelarna prognoza modelu C3S, jak i część modeli europejskich (DWD i MetOffice) – wskazują na miesiąc nieznacznie powyżej termicznej normy. Z kolei CMCC i ECMWF widzą miesiąc raczej w normie, a Meteo France nawet lekko poniżej. Patrząc po ilości danych wariantów, przeważa opcja cieplejsza (3:2:2), ale w meteorologii o tak nie działa – prognozy podlegają wtórnej weryfikacji, jak i oparte są o średnią sprawdzalność modeli. Tu w ostatnim czasie najlepiej radziły sobie prognozy brytyjskie i niemieckie, oraz amerykańska. To komplikuje sprawę, ponieważ każdy z tych trzech modeli widzi odmienny wariant. Patrząc jednak po średnioterminowej prognozie modelu GFS, bardziej skłonni jesteśmy ku miesiącowi z temperaturą nieco poniżej normy wieloletniej. Według wstępnych wyliczeń tegoż modelu przynajmniej do połowy miesiąca nie widać temperatur przekraczających normę, a dominować mają okresy chłodniejsze, termicznie zbliżone do typowego czerwca. W kwestii opadów również jest niezgodność – ekstremalną suszę przewiduje model CFS, jednak tylko on widzi taki wariant. Niedobory opadów widzi też model ECMWF, z kolei CMCC i DWD przewidują miesiąc dość mokry. Met Office i Meteo France widzą natomiast miesiąc mniej więcej w normie opadowej. Prognoza multimodelarna wskazuje na lekki nadmiar opadów, zwłaszcza na wybrzeżu. Przewidywania modelu GFS na najbliższe dwa tygodnie faworyzują wariant wilgotny z wyższą od normy sumą opadów miesięcznych. Z tego też powodu i my bardziej obstawiamy ten wariant. Już w poprzednich prognozach lipiec miał być najwyżej nieznacznie cieplejszy od normy. Jaki ostatecznie będzie, dowiemy się 1. sierpnia, jednak pewnym już jest, że pierwsze jego dni raczej pokrzyżują plany urlopowiczów, szczególnie nad Bałtykiem. Oby sierpień, który wstępnie zapowiada się w normie termicznej i z nieznacznym niedoborem opadów, ostatecznie nadrobił ewentualne braki ciepła i słońca nad Bałtykiem. Choć z drugiej strony większe ilości deszczu i raczej bliskie normie temperatury przydadzą się uprawom, które i tak już mocno zniszczyły upały, susza i pożary, na przemian z burzami. Burze, podobnie jak wichury mimo chłodniejszego od normy miesiąca nadal mogą występować, a co więcej, nadal mogą być gwałtowne. Skrajne różnice temperatur, czy wędrujące niże z aktywnymi frontami chłodnymi to nie tylko silny wiatr i opady, ale i właśnie burze. Anomalia ujemną nie oznacza też, że lipiec będzie wolny od fal upałów – te możliwe będą w drugiej połowie miesiąca, chociaż już koło połowy lipca trend pogodowy może zacząć się odwracać.... Read more...
  • Gwałtowne burze i rekordowy upał – czy faktycznie wystąpią?

    Czerwiec 23, 2019Nawet 38 stopni, a według części prognoz mało prawdopodobne pobicie rekordu temperatury w Polsce wartością aż 41 stopni – takie wyliczenia od kilku dni można obserwować w modelach średnioterminowych. Część prognoz krótkoterminowych zaczyna pokrywać połowę przyszłego tygodnia, również przewidując miejscami wartości bliskie 40 stopni. Jak jednak będzie faktycznie? I czy wspomniane temperatury będą się wiązały z gwałtownymi burzami? Nawet czterdziestostopniowy upał przewiduje model ICON na najbliższy czwartek (27.06). Wtóruje mu francuski Arpege, który już dzień wcześniej przewiduje ekstremalnie wysokie jak na Polskę, 40 stopni na Ziemi Lubuskiej! Tu jednak są również spore rozbieżności – przykładowo niedawno zaktualizowany do nowej wersji model GFS przewiduje “zaledwie” 35-36 stopni, a europejski ECMWF 37 i podobnie jak GFS silne ochłodzenie w czwartek. Komu zatem wierzyć? Czy pobity zostanie rekord temperatury w Polsce, który wynosi dokładnie 40 stopni? Tak ekstremalne wartości pokazywały jeszcze wczoraj (22.06) średnioterminowe i krótkoterminowe modele synoptyczne w zachodniej części kraju. Zbliżająca się do nas, krótkotrwała fala upału bezdyskusyjnie będzie silna. Ale czy faktycznie rekordowa pod względem temperatury maksymalnej? Dzisiejsze aktualizacje prognoz nieco już spuściły z tonu. Modele ICON i Arpege wskazują na maksimum termiczne w środę, wynoszące do nawet 38 stopni w zachodniej Polsce (Ziemia Lubuska, Dolny Śląsk), podobnie zresztą jak WRF. Nieco chłodniejsze są globalne modele GFS i ECMWF, które jeszcze kilka dni temu również widziały około 40 stopni (GFS chwilami przewidywał aż 42 stopnie pod Zieloną Górą!), obecnie wskazują na maksymalnie około 36-37 stopni. Oznacza to ponad 15 stopni ponad normę wieloletnią dla dnia 26. czerwca! Bardzo ciepło będzie też na Pomorzu – według najbardziej ekstremalnego wariantu zanotujemy od 27 stopni nad samym morzem, do nawet 35-36 stopni w okolicach Wejherowa, Pucka i Słupska! Bardziej realne jest jednak około 28-34 stopni, najcieplej na południowym zachodzie i zachodzie województwa. Ocieplenie gwałtownie odczujemy dopiero dzień wcześniej – w poniedziałek powinno być niewiele cieplej niż dziś, czyli około 18-25 stopni. We wtorek z kolei zanotujemy przeważnie od 20 do nawet 28 stopni. Jeszcze w środę wieczorem lub w nocy przejść ma jednak front chłodny, na linii którego mogą pojawić się miejscami dość silne, a nawet gwałtowne burze. Jest jednak wiele niepewności co do możliwości ich wystąpienia. Choć warunki konwekcyjne są dość dobre i faworyzują rozwój multikomórkowych układów z potencjalnie groźnymi superkomórkami w godzinach wieczornych i nocnych, również na Pomorzu, to niedobory wilgoci w troposferze mogą uniemożliwić ich wystąpienie. Więcej będzie wiadomo dopiero dobę przed incydentem – we wtorek wieczorem. Od czwartku temperatury wrócą do obecnych wartości (około 18-24 stopnie). Obecnie rekord temperatury maksymalnej należy do wielkopolskiej miejscowości Zbiersk, gdzie 29. lipca 1921 roku zanotowano równo 40 stopni w cieniu! O 0,2 stopnia więcej wskazały tego samego dnia termometry w Prószkowie koło Opola, lecz wówczas miejscowość ta leżała poza granicami naszego kraju, dlatego też za rekord Polski uznaje się Zbiersk. W powojennej historii najwyższą temperaturę zanotowano 11. lipca 1959 roku w Kończewicach na Kujawach. Termometry wskazały wówczas 39,6 stopnia. Zaledwie 0,1 stopnia mniej zmierzono w Słubicach 30. lipca 1994 roku.... Read more...
  • 17 godzin i 20 minut dnia – rozpoczynamy astronomiczne i kalendarzowe lato!

    Czerwiec 21, 2019Wysokie temperatury, długie dni i czas urlopowy – z tym niemal każdemu kojarzy się lato, najbardziej lubiana pora roku. Jest to też okres statystycznie największej aktywności burzowej. Warto też odnotować, że dziś mamy najdłuższy dzień w roku, który miejscami potrwa ponad 17 godzin! Białe noce astronomiczne, a na północy także żeglarskie, szczyt aktywności obłoków srebrzystych, najwięcej światła słonecznego w roku i początek wakacji – z tym wszystkim związany jest okres przesilenia letniego, które wypada 21 lub 22. czerwca, w momencie wejścia słońca w znak Raka. W tym roku nastąpi to o 17:57 czasu polskiego, co oznacza, że przed godziną 18:00 rozpocznie się na półkuli północnej astronomiczne lato. Ta najcieplejsza pora roku trwa w kalendarzu od północy dnia dzisiejszego, ale w meteorologii już od trzech tygodni! Co więcej, termiczne lato powitaliśmy miejscami już kilkanaście dni temu, w momencie gdy średnie dobowe temperatury powietrza przekroczyły 15 stopni. Dzisiejszy dzień jest najdłuższym w całym roku i potrwa przeciętnie w skali Polski około 16 godzin i 45 minut. Najdłużej światłem słonecznym będą się cieszyć mieszkańcy północnej części kraju, w tym Pomorza, gdzie od wschodu do zachodu słońca minie ponad 17 godzin. Najdłużej dzień potrwa w rejonie Jastrzębiej Góry – aż 17 godzin i 20 minut! Niewiele mniej w Trójmieście, około 17 godzin i 15 minut (najdłużej na północy Gdyni, najkrócej na południu Gdańska). To oznacza niemal 10 godzin różnicy między najkrótszym dniem roku, który przypada w okolicach 21. grudnia. Wschód słońca nastąpił dziś o 4:08 w rejonie Rozewia i tam też był on najwcześniej w całym roku. Słońce za horyzont schowa się z kolei dopiero o 21:28. Nie jest to jednak najwcześniejszy wschód, ani najpóźniejszy zachód w roku. Z powodu lekkiego chybotania się Ziemi podczas rocznego okresu wychylania orbity (oś Ziemi rysuje mało wyraźną “ósemkę”) czas najwcześniejszego wschodu i najpóźniejszego zachodu słońca w roku oddziela około tydzień. Przesilenie letnie od zarania dziejów było okresem magii, życia i mistycyzmu. W czasach przedchrześcijańskich na ziemiach Słowian obchodzono Noc Kupały, święto ognia, płodności, ognia, wody, słońca i księżyca, jako jedno z najważniejszych świąt w roku. W krajach anglosaskich znane jako Midsummer, w germańskich (w tym w Skandynawii) jako Midsommer lub Midsommerfest. Po chrystianizacji zaadaptowano część tradycji pogańskiego święta przesilenia letniego do nowego, chrześcijańskiego święta Nocy Świętego Jana (Nocy Świętojańskiej). Często organizuje się bardziej zbliżone do pierwowzoru obchody, zwane Sobótkami. Wstępne wyliczenia numeryczne na tegoroczne lato wskazują na okres raczej suchy (umiarkowane prawdopodobieństwo opadów w normie w drugiej połowie sierpnia i niskie na nadmiar opadów w tymże okresie) i z temperaturami raczej nieznacznie powyżej normy (umiarkowane prawdopodobieństwo temperatur poniżej normy pod koniec sierpnia). Choć sporadycznie mogą się zdarzać gwałtowne zjawiska pogodowe, głównie burze, to nie widać na chwilę obecną żadnych oznak, aby miało być ich więcej niż zazwyczaj.... Read more...
  • PILNE: Wypadek podczas pokazów lotniczych w Płocku!

    Czerwiec 15, 2019Przed godziną 11:00 na Wiśle w Płocku rozbił się Jak-52, uczestniczący w Pikniku Lotniczym. Maszyna rozpadła się i zatonęła. Pilot nie przeżył upadku! Samolotem pilotował najprawdopodobniej jej właściciel Ralf Buresch. Maszyna Jak-52 o znakach SP-YDD to znany miłośnikom pokazów lotniczych zabytkowy, radziecki samolot szkoleniowo-akrobacyjny. Jak-52 uderzył w taflę wody blisko brzegu podczas wykonywania kontrolowanego korkociągu, jednego z elementów pokazów. Maszyna rozpadła się i szybko nabrała wody. Natychmiast na miejscu zjawili się zabezpieczający pokazy ratownicy, oraz śmigłowiec Lotniczego Pogotowia Ratunkowego, stacjonujący na pobliskim lotnisku. Przed godziną 13:00 z wody wyciągnięto zwłoki pilota. Samolot spadł zaledwie kilkanaście metrów od brzegu i w pobliżu osób, które oglądały pokazy poza główną strefą widowni. Wstępna analiza filmów z miejsca zdarzenia wskazuje na utratę siły nośnej podczas wyprowadzania samolotu z korkociągu. Możliwe, że pilot zaczął kończyć manewr zbyt nisko, przez co zbyt gwałtownie zaczął wychodzić z korkociągu. W związku ze zdarzeniem, pokazy lotnicze przerwano. Jest to już drugi tego typu wypadek podczas Pikniku Lotniczego w Płocku. W 2011 roku w ten sposób zginął kpt. Marek Szufa podczas pokazów akrobacyjnych na samolocie Christen Eagle II.... Read more...